Physeter catodon Linnaeus, 1758
Cá nhà táng (Physeter macrocephalus,
tiếng Anh: sperm whale
[2]), là một loài
động vật có vú sống trong môi trường nước ở
biển, thuộc
bộ Cá voi, phân bộ
Cá voi có răng và là thành viên duy nhất của
chi cùng tên. Cá nhà táng đã từng có tên khoa học là
Physeter catodon. Nó là một trong ba loài còn tồn tại của
siêu họ Cá nhà táng cùng với
cá nhà táng nhỏ (Kogia breviceps) và
cá nhà táng lùn (Kogia sima).Một con cá nhà táng đực trưởng thành có thể dài tới 20,5 mét (67 ft). Nó là loài động vật có
răng lớn nhất trên thế giới. Đối với những con đực, đầu có thể dài đến bằng 1/3 tổng chiều dài thân mình - nói đến đầu thì cá nhà táng là loài động vật có bộ
não lớn nhất trên thế giới.
[3]. Nó
phân bổ toàn thế giới trên khắp các đại dương. Cá nhà táng chủ yếu ăn
mực - thậm chí các loài
mực khổng lồ và
mực Nam Cực khổng lồ cũng là nạn nhân của nó - nhưng đôi khi chúng cũng đánh chén các loài
cá. Chúng là loài động vật có vú lặn sâu thứ nhì thế giới, sau
cá voi mõm khoằm Cuvier[4][5]. Và âm thanh lách cách của cá nhà táng cũng là loại âm thanh lớn nhất được tạo ra bởi các loài động vật. Âm thanh này được dùng để định vị vật cản, mục tiêu cũng như trong các mục đích khác.
[6] Cá nhà táng sống trong các nhóm nhỏ gọi là "đơn vị xã hội". Các đơn vị của cá cái và cá con sống tách biệt với cá đực trưởng thành. Cá cái hợp tác với nhau để bảo vệ con cũng như giúp nhau
cho con bú. Cứ cách ba đến sáu năm thì cá nhà táng sinh con một lần và thời gian chăm con có thể kéo dài đến hơn 10 năm. Cá nhà táng có rất ít kẻ thù tự nhiên, rõ ràng có rất ít sinh vật đủ mạnh để tấn công một con cá nhà táng trưởng thành khỏe mạnh; tuy nhiên một bầy
cá hổ kình có thể tiêu diệt những con cá nhà táng con. Tuổi thọ của cá nhà táng có thể lên tới hơn 70 năm.Trước đây, cá nhà táng được gọi là "cá răng" (cachalot, từ
tiếng Pháp có nghĩa là "răng"). Trong suốt từ đầu thế kỷ 18 đến cuối thế kỷ 20, cá nhà táng thường xuyên bị
săn bắt để lấy các sản phẩm như
dầu cá - dùng để làm
nến,
xà phòng,
mỹ phẩm,
dầu máy,... - và
long diên hương. Đánh bắt cá voi đã là một ngành công nghiệp lớn trong thế kỷ XIX, như được tường thuật trong tiểu thuyết
Moby Dick. Do kích thước lớn, đôi khi cá nhà táng có thể chống trả lại những kẻ săn bắt nó, điển hình như vào năm 1820 một con cá nhà táng đã tấn công và đánh chìm chiếc
tàu săn cá voi mang tên
Essex. Hiện nay,
IUCN xếp cá nhà táng vào danh sách
loài dễ thương tổn.